Günlük yaşantımızda kendi dilimizde tek fiille ne ile uğraştığımızı “yapıyorum” diyerek kolayca anlatıyoruz. İngilizce konuşma pratiği yaparken günlük hayatımızdan bahsetmeye çalışırken yapmak fiilini kullanmamız gerektiğinde ingilizce konuşamıyorum diye moralini bozan kişilerin sayısı çoktur.
İngilizcede yapmak fiilini kullanmak için zihninden make fiilini mi do fiilini mi kullanacağım diye düşünmekten yeni konuşmaya başlayanlar konuşamazlar. Bu iki fiili hangisinin kullanılacağı, make ve do yüklemlerinin kullanım yerinin öğrenildiği çalışma anını hatırlamaya çalışmaktan konuşmaya devam edilemez. Çalışırken ezberleyerek öğrenenler zorlanırlar. Çünkü ezberlemek iyi bir öğrenme yöntemi değildir. İngilizce öğrendiklerimizi kalıcı olarak öğrendiğimizde konuşurken kullanabiliriz. Bu yüzden make ve do fiillerini kalıcı olarak öğrenmen için sana tavsiyelerde bulunacağız.
Make ve do fiilinin nasıl veya ne zaman kullanıldığının mantığını öğrendiğinde konuşurken düşünmeden kolayca doğrusunu kullanabilirsin. İki yüklem arasındaki kullanım farkı çok basittir.
Öncelikle bir deftere yapmak fiili ile Türkçe aklından geçen kelimeleri yaz. Hayal ederek yapacağını düşünerek geçir ve defterine yaz. Gözlem yapmak, ütü yapmak, pasta yapmak, maket yapmak, proje yapmak gibi birçok Türkçe cümleler yaz. Yapmayı düşündüklerini hayalinde yaparken canlandır. Hiç yapmadığın bir şey bile olsa hayalinde yaptığını canlandır. 50 adet yapmak fiili kullanacağın cümleler yaz. Tavsiyelerimizi okurken Türkçe yazdığın cümlelerin karşısına do veya make yaz. Sonra ingilizce kaynaklardan kontrol etmelisin. Yanlış yaptığın yerde tavsiyelerimizi yeniden oku. Neden diğer yapmak fiili olması gerektiğini mantığına iyice yerleştirmiş olursun. Sonrasında gene bir deftere başka bir sayfaya karışık doğru bir kullanımla make veya do ile olan kelimeleri yaz. Bir hafta boyunca bu cümleleri her akşam bir kere oku. Sesli olarak kendine söyle. Bir haftanın sonunda yeniden ilk yaptığın Türkçe cümleler karşısına İngilizcelerini yazmaya çalış. Sonrasında make ve do fiillerini kalıcı olarak öğrendiğinden konuşurken kullanman gerektiğinde hafızandan kullandığının farkına varacaksın.
Gelelim tavsiyelerimize:
Tavsiyelerimizi okurken bir kural okur gibi okumaman gerekiyor. Sana konuşurken hangisini kullanman gerektiği konusunda kolayca hatırlama tavsiyeleridir.
Bir iş yapıyorsan, bir görevin varsa, sorumlulukların varsa do yüklemini kullanmalısın. Ödev yapmak bir sorumluluktur. Temizlik yapmak artık bir mecburiyet olup görev haline gelmiştir. Alışveriş yapmak bazen sıkıntıdan bazen mecburiyetten olur ama artık bir işi yapmaya başlamışızdır. Bu durumlarda do yüklemini kullanmalısın.
Bir şeyler yapıyorsan yaptığın aktiviteden bahsediyorsan do yüklemini kullanmalısın. Bir şeyler yapmak, dans gibi. Do dance, do something…
Gerçekleştirmek istediğin bir şeyler varsa bir proje, bir iş, bir ticaret v.b. Bunlardan da bahsederken do fiilini kullanmayı hafızana yerleştirmelisin. Do trade, do a project, do research gibi.
Yoktan var edeceğin bir şeyler varsa yeni bir şey yapacaksan veya üreteceksen örneğin çay yapacaksan, pasta yapacaksan make yüklemini kullanmalısın. Bunu sadece gıda ile ilgili şeylerde düşünmemelisin. Uçurtma yapmakta yeni bir şey yapmaktır. Make a kite diye söylenir veya yazılır. Bunlar yapılanın görüldüğü, ürettiğimizi görebileceğimiz şeylerdir. İngilizceyi yeni öğrenmeye başlayanlar bu mantığı yerleştirip do hair, do dishes, do nail görünce “hani bu durumlarda make kullanılıyordu” diye kendilerine konuşurlar. Bulaşık yıkamak veya saç yapmak çoğunlukla yoktan var etmek gibi gelir. Ama yoktan var etmeyiz. Bir şeyi yenilemiş oluruz. Bu durumlarda do ve make karıştırmamak için birşeyi yenilemek gibi düşünebilirsin. Tırnaklar senin yeni bir şey üretmiyorsun yeniliyorsun. Saçlar senin yeniliyorsun. Yani yoktan var etmiş olmuyorsun olanı yapmış oluyorsun. Yoktan var ettiğin şeylerde yenileyip yenilemediğini düşünerek öğrendiğinde sistemli bir şekilde ezberlemeden doğru yapmak fiilini kullanmayı öğrenirsin.
Bazen yoktan var edeceğimiz veya üreteceğimiz şeyler olur ama elle tutamayız. Bir toplantıda konuşma yaparız ama elle tutulan bir şeyler üretmemişizdir. Tıpkı bir şeylere düzenlemeler yapmamız veya gözlemler yapmamız gibi. Bu durumlarda da make kullanmalısın. Bazen de hata yaparız veya hatalar yaparız. Hataları, hatalar üretmek yoktan var ettiğin şeyler gibi düşün ve hafızana make a mistake olarak yerleştir.
İngilizce öğrenmeye başlayanların make ve do fiillerinin kullanım yerlerini öğrenirken en çok zorlandığı kısım bizim Türkçe'de yapmak fiilini kullanmadığımız ama ingilizce de make veya do kullanılan durumlardır. Biz Türkçe'de para kazanmak, fark yaratmak, dilek tutmak, kar etmek söyleriz. Ama İngilizcede bu cümlelerde kazanmak, yaratmak, etmek gibi fiiller kullanılmaz. Make a profit, make money v.b denilir. Aslında bu tarz fiillerde yapmak demiyoruz ama yapmış oluyoruz. Kar yapıyoruz, dilek tutarken de bir şey yapıyoruz. Ama bizim ingilizce konuşurken böyle düşünmemiz çok zor. Bu yüzden bu tarz ingilizcede kalıplaşmış make ve do kullanımlarını öğrenmen gerekiyor.
Yeni bir bilgiyi ezberlemeden en iyi öğrenmenin yöntemi etkili tekrardır. Bu tarz make ve do cümlelerini karışık olarak bir kağıda yaz ve bir hafta boyunca her akşam üç kere tekrarla. Kendine sesli söyle, oku. Bir haftanın sonunda öğrendiğin bu kalıpları yaz. Yazmak öğrenilenleri kalıcı olarak öğrenmeyi hızlandırmaktadır. Tabi konuşurken sesli kendimizin söylemesi en etkili yöntemdir. Her birini üç kere sesli kendine tekrarlamadan bir diğerine geçmemelisin. Tekrarlarken bir özne ile cümle içinde kullanman öğrenmen için şahane olur. Bu yazımızın sonunda sana kolaylık olsun diye bu kategoriye giren yapmak fiillerinden bir liste vereceğiz.
İlk günden konuşarak ingilizce öğreten ingilizce kursları bulunmaktadır. Bu ingilizce kurslarının online konuşma pratiği seçeneği de olmaktadır. Online ingilizce konuşma pratiği derslerinde patron sen olursun. Eğitmenin sana özel hazırladığı bir program olur. Ama sen dersin patronu olduğundan make ve do fiillerini iyice konuşarak pekiştirmek istiyorum diyebilirsin. Eğitmenin profesyonel tecrübesi ile senin konuşma pratiği yapmanı sağlarken make ve do yüklemlerini sık sık kullanmanı sağlatacak bir konuşma içeriği sana sunar. Yazımızda bahsettiğimiz tavsiyeleri yapıp sonrasında speaking dersinde make ve do çalışmak istediğinde çok daha hızlı öğrenmiş olursun.
Bir yabancı dil konuşarak öğrenilir. Gramer bilgisi şahane olup konuşamayan birçok insan vardır. Sadece gramer bilgisi geliştirilerek ingilizce öğrenmek kişiye yabancı dili pasif öğrenmeyi sağlar. Yabancı dilini aktif geliştirdiğinde öğrenebilirsin yani konuşarak öğrenilebilirsin. Gramer bilgisi iyi olmayan birçok insan vardır ama konuşur. Aynı çocukken Türkçe dil kurallarını bilmeden konuştuğumuz gibi. Bu yüzden ingilizce öğrenmek istiyorsan hızlı bir şekilde kendini geliştirmek istiyorsan mutlaka konuşarak ingilizce öğrenmeni sağlayacak bir profesyonel destek almalısın. Dizi izleyerek, bir şeyler dinleyerek, kitap okuyarak bir yabancı dil geliştirilebilir ama konuşmayı geliştiremezsin. Hafızadaki öğrenilen bilgileri aktif kullanmak için ilk günden konuşarak öğrenmeyi seçmelisin. Bu tarz eğitim kurumlarında sana gramer bilgisi özel olarak öğretilmez. Sen konuşurken öğrenirsin.
Make Money, do the job, make a wish, do a favour, make a promise, do damage, make bed, make a choice, make a living, make progress, make a difference, make time, make an offer, make fire, make an effort, make an attempt…
Bunlar sana yazımızda bahsettiğimiz mutlaka ezberlemeden öğrenmen gereken yapmak fiili ile ilgili listedir. Kalıcı olarak öğrenmek için öğrenme tavsiyelerimizi mutlaka denemelisin. En etkili öğrenme yöntemi doğal tekrar yöntemidir. Özellikle bu yöntemle ilk günden konuşarak ingilizce konuşmanı sağlayacak ingilizce kurslarını araştırabilirsin.
En kısa zamanda ingilizce konuşanlar arasına sende katıl…
GNR Eğitim