İngilizce Ay İsimleri Nasıl Ortaya Çıktı?
January, February, March... ayları bu şekilde isimlendiriyoruz. Peki, bu isimlerin nereden geldiğini hiç merak ettiniz mi? İşte size yılın ayları için kullanışlı bir kılavuz.
Elbette ayların isimleri bir gecede oluşmadı. Bir çoğu oldukça önemli temellere sahip.
Roma'nın ilk kralı Romulus, günümüzün neredeyse her dakikasına telefonlarımız, saatlerimiz veya dizüstü bilgisayarlarımızla atıfta bulunduğumuz gelişmiş Roma takvim formunu icat etti. Bu, MÖ 753'te (Ortak Dönemden Önce) yapıldı ve takvim daha sonra çeşitli şekillerde değişti
Hemen bir örnek verelim ilk takvim ortaya çıktığında ve sonrasında uzun yıllar boyu, yılın ilk ayı Mart olarak kabul ediliyordu.
En önemli değişiklik, Ocak ve Şubat aylarının iki ayının orijinal 10 aylık takvime eklenmesiydi. Bunun halk arasında Roma imparatoru Numa Pompilius tarafından gerçekleştirildiğine inanılıyor. Orijinal takvim sadece 304 günden oluşuyordu ve ardından numarasız bir kış dönemi geliyordu. Ancak, iki ay Aralık ve Mart ayları arasında eklendi ve sorun ortadan kalkmış oldu.
Numa Pompilius'un Ocak ve Şubat aylarının iki ayını eklemesinden sonra bile, yıl 355 gün oldu. Tutarsızlığı dengelemek için her yıl Şubat ayının sonuna Mercedius adı verilen bir ayın eklenmesi emredildi.
MÖ 153'te, yılın başı Ocak ayı olarak güncellendi.
MÖ 45 yılında Julius Ceaser tüm karışıklığı ortadan kaldırdı ve bize bugün kullandığımız takvimin modern versiyonunu verdi: Julian takvimi.
1. January
Yılın ilk ayı olarak kabul edilen ve Türkçe’ye Ocak olarak çevrilen January, kapı ve kapıların efendisi olan, yeni başlangıçlarla ilişkilendirilen Roma tanrısı Janus’un adını almıştır. Janus’un şafak vakti dışarı çıkmak için cennetin kapılarını açtığına ve alacakaranlıkta tekrar kapattığına inanılıyordu. Ayrıca Janus’un biri geçmişi diğeri ise geleceği görmesi için kullandığı iki yüzü vardı. Yeni bir yıl için oldukça uygun değil mi?
2. February
February adının kökeni ile ilgili pek çok olasılık ve inanış bulunmaktadır. Türkçe’ye Şubat olarak çevrilmiştir. Rivayete göre, bu ayın 15’inde düzenlenen Lupercalia arınma festivalinde Romalı rahipler, çocuğu olmayan kısır kadınları “februa” adı verilen keçi derisi sopalarla dövüyordu. Bu arınma aracıydı.
Ayrıca “februare” adında bir Latince fiil de vardır. Dahası, Şubat ayının sonunda Mercedius ayını, takvimi güneş yılıyla daha eşit hale getirerek "arındırmanın" bir yolu olarak eklenmiştir. Bu da ayın adı için başka bir kaynak olabilir.
3. March
Hangi antik Yunan tanrısının adını alan bir gezegen ve bir de ay vardır biliyor musunuz? Eğer tahmininiz Mart ise tebrikler, doğru cevabı verdiniz.
Oxford İngilizce Sözlüğü'ne göre Mars, o kadar kudretli bir tanrıydı ki o ay savaş tanrısının onuruna çeşitli festivaller düzenlenirdi. İngilizce March, Türkçe Mart ayı, adını Antik Yunan savaş tanrısı Ares’in Roma dilindeki adı olan Mars’tan almaktadır. Neden mi? Çok basit! Antik Roma’da seferlere hazırlık döneminde yapılan Mars festivalleri Mart ayında yapıldığı için ay bu ismi almıştır. Mart ayı ayrıca Roma takviminin başlangıç ayıdır. Savaşa devam etme zamanı olduğunu gösterir.
4. April
İngilizce April kelimesinin kökeni, Antik Roma takviminde 4. ay olan latince “Aprillis”ten gelmektedir. Bu noktada enteresan bir durum daha var ki eski İngilizce’de April kelimesi, yer yer “Eastermonab” yani “Easter Month” (Paskalya Ayı) anlamında da kullanılmaktadır.
Nisan ayının Venüs için kutsal olduğu ve festivalin ayın ilk gününde düştüğü söyleniyor. April!in orijinal Latince adı, Venüs'ün Yunanca adı olan Afrodit'ten türemiştir. Bununla birlikte, daha sonraki yıllarda Jakob Grimm, kelimenin kökeninin Aper veya Aprus adlı bir tanrı veya kahramanda da gelebileceğini ortaya atmıştır.
5. May
İngilizce May, Türkçe Mayıs olarak adlandırılan bu ay adını Yunan mitolojisinde Atlas’ın kızı ve Hermes’in annesi olan tanrıça Maia’dan almaktadır. Bir ilkbahar ayı olan bu ayın, adını yeryüzünü tanrıçası olan ve yeryüzünü yetiştiren Maia’dan alması son derece mantıklı gözüküyor.
6. June
Ay adlarında bir Yunan tanrısından sonra tekrar bir Roma tanrısına dönüyoruz. Haziran ayı, yani “June”, adını Jüpiter’in karısı aynı zamanda da evlilik ve doğum tanrıçası olan Juno’dan almaktadır. June, yaz ortası anlamı da taşımaktadır.
7. July
July, adını efsanevi Roma imparatoru Jül Sezar (Julius Caesar)’ dan almaktadır. Sezar’ın M.Ö. 44’teki ölümünün ardından adı, doğduğu ay olan July’a verilmiştir. July’ın bundan önceki adı ise “beşinci” anlamına gelen Quintilis’tir. Bildiğiniz gibi Temmuz yılın beşinci ayı değil, ama buna eylül ve ekimden söz ederken değineceğiz.
8. August
M.Ö. 8 yılında Sextilis (Sixth) ayına, 6 yıl önce ölen Roma imparatoru Augustus’un adı verilmiştir. Bu da şu anda bildiğimiz August (Ağustos) ayıdır. Daha önceki adı Octavian olan İmparator Augustus’a da bu ad imparator olmasından sonra verilmiştir. İngilizcede “saygı duyulan” ve “etkileyici” anlamlarına gelen August kelimesinin kökeni de Latince “kutsanmış” ve “ulu” anlamlarına gelen Augustus’tan gelmektedir.
9. September
Latince “yedi” anlamına gelen “septem” kelimesinden İngilizceye geçen September (Eylül), kendisinden önce gelen temmuz ve ağustos aylarının eski latince isimleri olan Quintilis (beşinci) ve Sextilis (altıncı) aylarından sonra gelen 7. aydır ve adını da buradan almaktadır. Şu anki takvime göre ayların numaralandırması size karışık gelirse şunu bilmenizde fayda var: September, ilk ayı mart olan ve yalnızca 10 ay süren eski Roma takviminin 7. Ayıdır.
10. October
Tıpkı kendinden önceki 3 ayda olduğu gibi October da adını Latince’de 8 anlamına gelen “Octo”dan almaktadır. October, 10 aylık eski Roma takviminin 8. ayıdır. M.Ö. 713 yılı civarında takvime iki ay daha eklenerek yeni yıl 1 Ocak olarak belirlenmiştir.
11. Novermber
'Kasım' adı, 'dokuz' anlamına gelen Latince 'novem' kelimesinden gelmektedir. Antik Roma takvimindeki dokuzuncu ay konumuna bir referanstır. Ölümünden sonra yayımlanan Persuasion kitabında Jane Austen, 'Kasım' kelimesini aydaki takvimin pozisyonuna; gri ve kasvetli niteliklerine bir ima olarak kullanmıştır.
12. December
Aralık, adını eski Roma takviminde onuncu ay olduğu için Latince on anlamına gelen 'decem' den almaktadır.
Şimdi neden ayları şu anki şekilleriyle adlandırdığımızı biliyorsunuz. Ama durun size son bir gerçek bilgi daha verelim. Gökyüzündeki ay kelimesi, yılın ayları ile yakından ilgilidir. Başlangıçta ayın dünyada etrafındaki bir döngüyü tamamlamasının ne kadar sürdüğü ölçüldü. Bu yüzden de İngilizce “moon” ve “month” aynı kökten geliyor.
Gördüğünüz gibi İngilizce öğrenmek düşündüğünüz kadar da zor değil. Her kelimenin, kökeni ile ilgili mantıklı ipucu ve açıklamalar bulunuyor. Artık siz de bu bilgiyi kendi yararınıza kullanabilirsiniz.
GNR Eğitim