En yakın dostlarımızla hayatımızı paylaşırız. Ayrı olduğumuz zamanlarda yaşadıklarımızı birbirimize aktarmaya çalışırız. Ya da günlük tutarız. Yaşadıklarımızı ister konuşarak aktaralım ister yazarak aktaralım bu aktarmaya dolaylı anlatım ya da dolaylı aktarım denir. İngilizce Reported Speech veya Indirect Speech denilir.
İngilizce Günlük Yaşantında Yaşadıklarını Nasıl Aktarırsın?
Söylenen bir şeyi başkasına nasıl aktarılacağını ingilizce konuşma pratiği yapan herkes merak eder. İleri bir gramer konusudur. Ama başlangıç seviyesinde konuşma pratiği yapan kişilerde bu konuyu bilmeye ihtiyaç duyar. İngilizceyi aktif öğrenmek için konuşma pratiği yapmaya çaba harcarken, sürekli konuşacak bir şey bulabilmek için her öğrenen hayatında olanları konuşmaya çabalar. Konuşma pratiğinde azimli kişilerin bir olayı anlatmaya çalıştığı zamanlarda dolaylı aktarım konusunu bilmeye ihtiyaç duymaması mümkün değildir.
Önce örneklerle hangi konudan bu yazımızda bahsedeceğimizi daha da netleştirelim. Aşağıdaki cümleleri birine söylediğinizi düşünün. Bu cümlelerin İngilizcesini söyleme sistemini geliştirmeniz
‘Patronum, raporu akşama yetiştirmemi istedi.’
‘Marry akşam yemeğinde pizza sipariş vereceğini söyledi.’
‘Sevgilime onu terk edeceğimi söyleyeceğim”
‘Doktor bol su içmemi tavsiye etti’
‘Uzmanlar sebzeleri yıkamadan yemememiz gerektiği konusunda uyardı’
‘Jack bana partiye gelip gelmeyeceğimi sordu’
‘Patronum çok sinirlendi. Odadan çıkmamı emretti’
‘Öğretmenim cevabı kimin bildiğini sordu’
‘Sevgilinin neden bu kadar sinirlendiğini merak ettim’
Dolaylı anlatımı ingilizce konuşurken yapabilmek için zamanları bilmek gerektiğini fark ettiğinde kendini eksik görmemelisin. Tam tersine yabancı dilini geliştirmek için en önemli adımlardan birini gerçekleştirmeye çaba harcadığının bilincinde olmalısın. Hayatımızda sürekli birilerine bir şeyler anlatıyoruz. Günlük yaşantımızı ingilizce anlatmayı başardığımızda kendimizde güvenimiz artar. Zaman konusunda ingilizce dilbilgisi kurallarını herkes zamanla geliştirebilir. Ama dolaylı aktarım konusunun mantığını bilmek zamanlar konusunda kendini geliştirdiğinde konuşman da hız kazandıracaktır.
Sana dolaylı anlatımla ingilizce konuşmanın sistemini örneklerle anlatacağız. Ama öncesinde tavsiyelerimizi yazacağız.
Dolaylı aktarım konusunun sistematiğini gözlemle yeterli. Beynin her yeni bir günde ingilizce konuşma pratiği yaptığında bu bilgiyi sana sunacaktır. Özellikle akşamları uyamadan önce 10 dakika ingilizce bir şeyler okumak en önemli yabancı dil pratiğidir. Bazı kişilerin ingilizce öğrenmede ki hızlarının gerçek sebebi akşamları 10 dakika kitap okumalarıdır. Başlangıç ve orta seviyede olanlar kitap okurken hep yeni kelime öğrenmeye öncelik tanırlar. Kelime öğrenmek için okumak evet çok önemlidir. Ama her akşam okuma azmindeysen, bazı gecelerde yeni kelimeler öğrenme amacında olmamalısın. Hikayelerde sürekli kişiler arasındaki diyologlar vardır. Kişilerin konu ile ilgili veya yaşadığı ile ilgili düşüncelerini anlatması vardır. Bu yüzden bazı akşamlarda okurken kelimelerin anlamlarına takılmamalısın. Cümle yapılarına odaklanmalısın, cümledeki zamanlara ve bu zamanlardaki fiillerin kullanımına odaklanmalısın. Sık kullanılan phrasal verblerin farkında olmalısın. En önemlisi dolaylı aktarımları iyice gözlemlemelisin. Hem zamanları iyice pekiştirirsin hem de aktarımın ingilizce nasıl yapıldığını sen farkında olmasan da beynin sistemi kaydeder.
Gelelim reported speech konusunun mantığını pekiştirmeye:
Söylemek, Emretmek, Tavsiye Etmek, Tehdit Etmek, Uyarmak, İstemek, Sormak, Önermek fiillerinin İngilizcesini öğrenmeye öncelik tanımalısın. Hayatımızdaki olayları anlatırken en çok kullanacağın yüklemlerdir. Sadece İngilizcelerini değil, V1, V2, V3 hallerini de öğrenmelisin. Bu en önemli fiilere kelime kartlarını oluştur. Bir hafta boyunca günde sadece 1 dakika ayırarak bu kelime kartlarını tekrarla. İyice unutmamak üzere hafızana bu olmazsa olmaz fiiller yerleşsin.
Zamanları iyice pekiştirmesen de kendine herhangi bir fiil seç. Örneğin temizlemek fiili olsun. V1, V2, V3 hallerini bir kağıdın başına yaz. Yani başlık yap. Sonra bütün zamanlarda bu fiili kullan ve hepsinin İngilizcelerini alt alta yaz, karşılarına da Türkçelerini yaz. İngilizce zamana göre olan kullanımları formüle et. Türkçe söylerken hangi ekleri ekliyorsun kırmızı kalemle altını çiz. Türkçe farkında olursan İngilizcesinin de farkında olmaya başlarsın. Zamanları iyice öğrenmen için de iyi bir yöntem. Ama dolaylı aktarımda en hızlı şekilde sistemi anlamak için zamana göre kıyaslamayı tablomuzdan gözlemle, kendin yap.
|
Temizlemek
Clean, Cleaned, Cleaned
|
|
Zaman
|
Türkçe Cümle
|
İngilizce Cümle
|
|
Şimdiki Zaman
|
Ben evi temizliyorum
|
I am cleaning ….
|
|
Geniş Zaman
|
Ben her hafta evi temizlerim
|
I clean ….
|
|
Gelecek Zaman
|
Ben evi temizleyeceğim
|
I will clean
|
|
Simple Past Tense
|
Ben evi temizledim.
|
I cleaned …
|
|
Past Continuous Tense
|
Ben dün evi temizliyordum
|
I was cleaning ….
|
|
Present Perfect Tense
|
Ben evi biraz önce temizledim
|
I have cleaned ….
|
|
Present Perfect Continuous
|
Ben bütün gündür evi temizliyordum
|
I have been cleaning …
|
|
Past Perfect Tense
|
Ben evi çoktan temizlemiştim
|
I had cleaned …
|
|
Past Perfect Continous
|
Ben bütün gündür evi temizliyordum /temizlemekteydim
|
I had been cleaning …
|
Söylemek fiili konuşurken en çok aktarımda kullanılan fiillerden biridir. Söylemek kelimesini Türkçe nasıl konuştuğunun farkında ol. Anlatmak istediğini Türkçe anlatırken Türkçe sadece kimin söylediğini mi söyleyeceksin yoksa kimin kime söylediğini de belirtecek misin? Bunun Türkçe farkında olman ingilizce’de Tell ve Say fiili arasında yanlış kullanım yapmanı engelleyecektir. Konuşurken sadece kimin söylediğini belirteceksen Say fiilini kullanmalısın. Ama kimin kime söylediğini belirteceksen tell fiilini kullanmalısın. Örnek vermek gerekirse patronum söyledi diye konuşacaksan “The boss said”. Ama patronun kime söylediğini de konuşmanda belirteceksen “The boss told Marry” söylemesin.
Dolaysız bir anlatımda Türkçe konuşurken tırnak işareti söylemeyiz. Ama yazarken tırnak işaretini belirtiriz. Annem ‘akşam yemeğinde et pişireceğim’ söyledi veya dedi. Dolaysız aktarımın tek sistemi var. İngilizcesi ise My Mother said “I am going to cook meat for dinner”
Dolaylı anlatımda Türkçe yazarken veya konuşurken tırnak işareti kullanmayız. İşte bu durumda zamanların nasıl değişim gösterdiği önemlidir. Zamanın dönüştüğü zaman durumunu formülünü öğrenmen gereklidir.
|
Zaman
|
Dönüştüğü Zaman
|
|
Future Will (I will clean)
|
Would (I would clean)
|
|
Future Tense I am going to clean
|
Were/was going to (I was goint to clean)
|
|
Future Continous (I will be cleaning)
|
I would be celaning
|
|
Present Continous (I am cleaning)
|
Past Continous (I was cleaning)
|
|
Simple Present (I clean)
|
Simple past (I cleaned)
|
|
Present Perfect (I have cleaned)
|
Past Perfect (I had cleaned)
|
|
Present Perfect Continous (I have been cleaning)
|
Past Perfect Continous (I had been cleaning)
|
|
Simple Past (I cleaned)
|
Past Perfect (I had cleaned)
|
|
Future Perfect Will (I will have cleaned)
|
I would have cleaned
|
|
Past Perfect (I had cleaned)
|
Aynı kalıyor
|
|
Past Perfect Continous (I had been cleaning)
|
Aynı kalıyor
|
|
Can ( I can clean)
|
Could (I could clean)
|
|
May (I may clean)
|
Might (I might clean)
|
|
Have to (I have to clean)
|
Had to (I had to clean)
|
Biraz cümle aktaralım, öyle örnekleriniz olsun değil mi?
Marry: Ben balık yiyorum (I am eating fish)
Clark aktarıyor: Marry, balık yiyorum dedi (Marry said that she was eating fish) (Marry told me that she was eating fish)
Sende örnekte olduğu gibi diyalog şeklinde kendi cümlelerini yaz. Sonra birine aktarırken zamanlar için tablomuzdan faydalan. Sana çok sık kullanacağın fiiller vermiştik. Onlarla da ilgili birer örnek verelim, sen sonra kendin cümleler geliştir.
Doktor bol bol su içmemi tavsiye etti / The Doctor advised me to drink lots of water). Bu cümleyi özne + tavsiye etmek geçmiş zaman + kime söylendiği + to + ne tavsiye ediliyorsa o fiil +… gibi cümlelere formül kurarak çalışırsan çok kolay öğrenirsin. İngilizce faydalandığın kaynaklardaki örnek cümleleri bir kağıda yaz ve formülleri yaz. İngilizcede düşünmeden cümlenin neresinde ne geliyor formül yaparsan, hafızana mantığını yerleştirirsen ingilizce konuşma pratiği yaparken sadece konuşmana odaklanırsın. Beynin iyice yerleştirdiğin formülü senin kullanmanı sağlar.
İngilizce günlük tutmak, ingilizce öğrenmek için çok faydalıdır. İngilizce yazma becerisinin gelişmesi için tavsiye edilir. Aslında sadece okuma becerisini değil, konuşma becerisini de geliştirir. Çünkü yazmak için içimizden aslında yaptıklarımızı kendimize söyleriz. Dolaylı aktarım konusunun gelişmesinde de günlük tutmak oldukça faydalı olmaktır. Sana verdiğimiz tabloda zaman dönüşümlerini günlüğünün kapağına yapıştırarak işini kolaylaştırabilirsin.
İngilizce Konuşma pratiğini her gün yap, sen de en yakın zamanda ingilizce konuşanlar arasına katıl. Pratik için online konuşma kurslarını araştırarak hem zaman kazanırsın hem de istediğin yer de keyifle ingilizce öğrenmiş olursun.
GNR Eğitim